Rozdział 3 - Formy działania i zakres uprawnień Straży Marszałkowskiej - Straż Marszałkowska.
Dziennik Ustaw
Dz.U.2023.1729 t.j.
Akt obowiązujący Wersja od: 29 sierpnia 2023 r.
Rozdział 3
Formy działania i zakres uprawnień Straży Marszałkowskiej
Formy działania i zakres uprawnień Straży Marszałkowskiej
Funkcjonariusz Straży Marszałkowskiej w czasie wykonywania czynności służbowych jest obowiązany do poszanowania godności ludzkiej oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka, działania z poczuciem powagi i z zachowaniem zasad kultury osobistej, przestrzegania zasad dyscypliny oraz udzielania niezbędnej pomocy i ochrony osobom znajdującym się w obiektach, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1.
1.
W celu realizacji zadań, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1, 2 i 6, Straż Marszałkowska może używać psów służbowych.2.
Komendant Straży Marszałkowskiej określi kryteria zdrowotne i użytkowe doboru psów do realizacji zadań Straży Marszałkowskiej, sposób szkolenia przewodników psów służbowych oraz kandydatów na przewodników, sposób szkolenia psów służbowych, a także sposób prowadzenia ewidencji psów służbowych.Art. 12. [Uprawnienia funkcjonariuszy Straży Marszałkowskiej; kontrola osobista; kontrola bezpieczeństwa; ujęcie osoby]
1.
Funkcjonariusz Straży Marszałkowskiej, wykonując zadania, o których mowa w art. 2, ma prawo:1)
wydawać polecenia osobom, których zachowanie stwarza lub może stworzyć zagrożenie dla bezpieczeństwa osób, terenów, obiektów i urządzeń podlegających ochronie Straży Marszałkowskiej, a w szczególności wydawać polecenia:a)
opuszczenia przez osoby miejsca, w którym przebywanie może stanowić zagrożenie dla realizacji zadania,b)
zatrzymania pojazdu,c)
usunięcia pojazdu z miejsca postoju,d)
usunięcia innych przedmiotów i urządzeń lub oddania ich do depozytu;2)
legitymować osoby w celu ustalenia ich tożsamości;3)
ujmować osoby stwarzające w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz dla mienia, a także osoby w sposób rażący naruszające porządek publiczny;4)
dokonywać kontroli osobistej polegającej na sprawdzeniu zawartości odzieży i obuwia osoby kontrolowanej oraz przedmiotów, które znajdują się na jej ciele, włącznie z żądaniem zdjęcia odzieży i obuwia, sprawdzeniu jamy ustnej, nosa, uszu i włosów osoby kontrolowanej, jeżeli jest to niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa ochranianych osób i obiektów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 i 2;4a)
przeglądać zawartość bagaży i sprawdzać ładunki poprzez manualne sprawdzenie ładunków i elementów konstrukcyjnych bagaży oraz znajdujących się w nich przedmiotów lub sprawdzenie bagaży i ładunków z wykorzystaniem urządzeń i sprzętu specjalistycznego lub psa służbowego, jeżeli jest to niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa ochranianych osób i obiektów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 i 2;4b)
sprawdzać pomieszczenia oraz środki transportu z wykorzystaniem urządzeń i sprzętu specjalistycznego lub psa służbowego, jeżeli jest to niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa ochranianych osób lub obiektów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 i 2;5)
żądać udzielenia niezbędnej pomocy, w zakresie ich działania, od instytucji państwowych, organów administracji rządowej i organów samorządu terytorialnego oraz jednostek gospodarczych prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej;6)
zwracać się o udzielenie niezbędnej pomocy do innych jednostek gospodarczych i organizacji społecznych, a w nagłych przypadkach również do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy;7)
dokonywać kontroli bezpieczeństwa osób wchodzących na teren obiektów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1, pojazdów, bagaży, przesyłek, pomieszczeń, obiektów i terenu w formie:a)
kontroli manualnej lubb)
sprawdzenia za pomocą środków technicznych niezbędnych do wykrywania materiałów i urządzeń niebezpiecznych, lubc)
sprawdzenia biochemicznego, lubd)
sprawdzenia z wykorzystaniem psów służbowych- w zakresie niezbędnym do realizacji zadań.
1a.
Sprawdzenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, można dokonać w formie, o której mowa w ust. 1 pkt 7 lit. a i b.1b.
Kontrola bezpieczeństwa, o której mowa w ust. 1 pkt 7, polega na sprawdzeniu zawartości odzieży i obuwia osoby oraz przedmiotów, które znajdują się na jej ciele, włącznie z żądaniem zdjęcia odzieży i obuwia, sprawdzeniu jamy ustnej, nosa, uszu i włosów osoby, przeglądaniu zawartości jej bagaży lub sprawdzaniu ładunków oraz znajdujących się w nich przedmiotów.2.
Osobie ujętej przysługują uprawnienia osoby zatrzymanej przewidziane w przepisach ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 1375, z późn. zm.).3.
Ujęcie osoby określone w ust. 1 pkt 3 może być zastosowane tylko wówczas, gdy inne środki okazały się bezcelowe lub nieskuteczne.4.
Osobę ujętą należy niezwłocznie poddać, w przypadku uzasadnionej potrzeby, badaniu lekarskiemu lub udzielić jej pierwszej pomocy medycznej.5.
Osoby ujęte w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 3, oraz odebrane osobie ujętej broń i przedmioty, o których mowa w art. 15 pkt 2, są niezwłocznie przekazywane właściwej jednostce organizacyjnej Policji.6.
Czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1-4b i 7, wykonuje się w sposób możliwie najmniej naruszający dobra osobiste osoby, wobec której zostają podjęte oraz w zakresie niezbędnym w danych okolicznościach do zrealizowania celu dokonywanej czynności.6a.
Po przeprowadzeniu czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1-4b lub 7, funkcjonariusz poucza osobę, wobec której dokonano czynności, o prawie do złożenia zażalenia, o którym mowa odpowiednio w ust. 7 lub 7a.7.
Na sposób prowadzenia czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1-3 i 4b-7. przysługuje zażalenie do właściwego miejscowo prokuratora w terminie 7 dni od dnia dokonania czynności. Do zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 50 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego.7a.
W celu zbadania zasadności, legalności i prawidłowości dokonania czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 4 i 4a, przysługuje zażalenie do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce przeprowadzania czynności w terminie 7 dni od dokonania czynności. Do zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 50 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego.7b.
Zażalenie, o którym mowa w ust. 7a, składa się za pośrednictwem Komendanta Straży Marszałkowskiej, który jest obowiązany do niezwłocznego przekazania zażalenia sądowi rejonowemu właściwemu ze względu na miejsce przeprowadzania czynności.7c.
W przypadku gdy w toku przeprowadzania czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 4-4b, znaleziono przedmioty mogące stworzyć niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia ludzkiego lub mienia lub przedmioty, które służą do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary lub których posiadanie jest zabronione, lub na żądanie osoby złożone bezpośrednio po dokonaniu czynności, sporządza się odpowiednio protokół z kontroli osobistej, protokół przeglądania zawartości bagaży i sprawdzenia ładunków lub protokół sprawdzenia pomieszczenia oraz środków transportu. Czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 3, dokumentuje się w protokole ujęcia.7d.
Protokoły, o których mowa w ust. 7c, zawierają w szczególności:1)
oznaczenie czynności, podstawy prawnej i przyczyny jej podjęcia, jej miejsca oraz danych osoby, wobec której dokonano czynności i osób w nich uczestniczących, obejmujących w szczególności imię, nazwisko, numer PESEL lub datę urodzenia oraz rodzaj i cechy identyfikacyjne dokumentu, na podstawie którego ustalono tożsamość osoby;2)
datę i godzinę rozpoczęcia i zakończenia czynności;3)
dane funkcjonariusza Straży Marszałkowskiej dokonującego czynności obejmujące stopień, imię i nazwisko;4)
przebieg czynności, oświadczenia i wnioski jej uczestników;5)
spis znalezionych i odebranych przedmiotów oraz w miarę potrzeby ich opis;6)
pouczenie osoby kontrolowanej o jej prawach;7)
w miarę potrzeby stwierdzenie innych okoliczności dotyczących przebiegu czynności.7e.
Jeżeli w toku przeprowadzania czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 4-4b, znaleziono przedmioty mogące stworzyć niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia ludzkiego lub mienia lub przedmioty, które służą do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary lub których posiadanie jest zabronione protokół, o którym mowa w ust. 7d, przekazuje się do jednostki organizacyjnej Policji właściwej dla miejsca przeprowadzenia czynności.7f.
W przypadku gdy przedmioty ujawnione w wyniku czynności służbowych stwarzają niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia ludzkiego lub mienia, funkcjonariusz jest obowiązany podjąć działania zmierzające do usunięcia niebezpieczeństwa.7g.
W przypadku gdy w toku przeprowadzania czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 4-4b, nie znaleziono przedmiotów mogących stworzyć niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia ludzkiego lub mienia lub przedmiotów, które służą do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary lub których posiadanie jest zabronione, lub osoba poddana tym czynnościom nie zgłosiła żądania sporządzenia protokołu z dokonanej czynności, dokonanie czynności dokumentuje się w dokumentacji służbowej, odnotowując rodzaj, czas, miejsce i wynik czynności oraz imiona, nazwiska i funkcje osób w nich uczestniczących.8.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:1)
szczegółowe warunki przeprowadzania czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1-3 i 4a-7,2)
obowiązki funkcjonariuszy Straży Marszałkowskiej podczas wykonywania tych czynności,3)
uprawnienia osób, wobec których czynności są podejmowane, w tym treść pouczeń o prawach przysługujących tym osobom,4)
wzory protokołów, o których mowa w ust. 7c,5)
sposób dokumentowania czynności niewymagających spisania protokołów- uwzględniając niezbędne środki ostrożności przy wykonywaniu uprawnień, a także skuteczność działań podejmowanych przez Straż Marszałkowską oraz poszanowanie praw osób, wobec których działania te są podejmowane.
9.
Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, tryb i przypadki przeprowadzania badań lekarskich, o których mowa w ust. 4, oraz sposób ich dokumentowania, uwzględniając przypadki uzasadniające potrzebę niezwłocznego udzielenia osobie ujętej pierwszej pomocy medycznej, podmioty właściwe do przeprowadzenia badań lekarskich, przypadki użycia specjalnego środka transportu oraz sposób dokumentowania przypadków uniemożliwienia przeprowadzania badania lekarskiego, mając na względzie konieczność zapewnienia szybkiej i skutecznej pomocy osobie ujętej.1.
Funkcjonariusz Straży Marszałkowskiej, przystępując do czynności służbowych, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1-4b, jest obowiązany:1)
podać stopień oraz imię i nazwisko;2)
podać podstawę prawną oraz przyczynę podjęcia czynności służbowej.2.
W przypadku realizacji czynności służbowych, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 7, podanie informacji wskazanych w ust. 1 następuje na żądanie osoby, wobec której czynność służbowa jest realizowana.3.
Funkcjonariusz Straży Marszałkowskiej może odstąpić od obowiązku, o którym mowa w ust. 1, w przypadku gdy jego realizacja mogłaby spowodować bezpośrednie zagrożenie dla osób lub obiektów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 lub 2, podlegających ochronie Straży Marszałkowskiej.4.
Funkcjonariusz Straży Marszałkowskiej o każdym przypadku ujęcia osoby jest obowiązany powiadomić swojego przełożonego.1.
Tożsamość osoby legitymowanej funkcjonariusz Straży Marszałkowskiej ustala na podstawie:1)
dokumentów tożsamości;2)
oświadczenia innej osoby, której tożsamość została ustalona na podstawie dokumentów tożsamości;3)
oświadczenia osoby, która jest funkcjonariuszowi znana.2.
Funkcjonariusz Straży Marszałkowskiej ustala tożsamość osoby, o której mowa w ust. 1, w sposób umożliwiający odnotowanie:1)
imienia lub imion oraz nazwiska oraz adresów zamieszkania lub pobytu;2)
numeru PESEL, a w przypadku braku informacji o numerze PESEL - daty i miejsca urodzenia oraz imion rodziców i nazwiska rodowego;3)
rodzaju i cech identyfikacyjnych dokumentu, na podstawie którego ustalono tożsamość osoby legitymowanej.3.
W razie legitymowania osób znajdujących się w pojeździe, gdy uzasadniają to względy bezpieczeństwa, funkcjonariusz Straży Marszałkowskiej ma prawo żądać opuszczenia pojazdu przez te osoby.4.
Funkcjonariusz Straży Marszałkowskiej może odstąpić od legitymowania osoby, która jest mu znana.5.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje dokumentów, o których mowa w ust. 1, mając na względzie zapewnienie prawidłowego ustalenia tożsamości osoby oraz dokumentowania procesu legitymowania.1.
Osoba kontrolowana może żądać obecności przy tej czynności osoby wskazanej przez siebie oraz osoby przybranej przez prowadzącego czynności, jeżeli obecność tych osób nie utrudni lub nie umożliwi dokonania kontroli.2.
Kontroli osobistej dokonuje funkcjonariusz tej samej płci, co osoba kontrolowana, w miejscu niedostępnym w czasie wykonywania kontroli dla osób postronnych.3.
W przypadku gdy kontrola osobista musi być dokonana niezwłocznie, w szczególności ze względu na okoliczności mogące stanowić zagrożenie życia lub zdrowia ludzkiego lub mienia, może jej dokonać funkcjonariusz płci odmiennej niż osoba kontrolowana, a także może ona zostać dokonana w miejscu niespełniającym warunku określonego w ust. 2.4.
Funkcjonariusz dokonujący kontroli osobistej, poza czynnościami, o których mowa w art. 13 ust. 1:1)
legitymuje osobę kontrolowaną oraz inne osoby, jeżeli uczestniczą w czynności;2)
może wezwać osobę kontrolowaną do dobrowolnego wydania przez nią broni lub innych niebezpiecznych przedmiotów służących do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary lub których posiadanie jest zabronione oraz może żądać opróżnienia przez osobę kontrolowaną kieszeni, innych części odzieży, przedmiotów znajdujących się na ciele osoby kontrolowanej lub przez nią posiadanych;3)
odbiera osobie kontrolowanej broń lub inne niebezpieczne przedmioty, które służą do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary lub których posiadanie jest zabronione;4)
sprawdza czy informacje o osobie kontrolowanej, przedmiotach lub dokumentach posiadanych przez tę osobę są przetwarzane w dostępnych Straży Marszałkowskiej krajowych i międzynarodowych systemach informacyjnych, w których przetwarza się informacje, w tym dane osobowe, o osobach podejrzanych o popełnienie przestępstw, osobach zaginionych lub osobach poszukiwanych w związku z ochroną bezpieczeństwa i porządku publicznego lub w których przetwarza się informacje o skradzionych lub utraconych dokumentach lub przedmiotach w celu ich odnalezienia.Przy wykonywaniu czynności, o której mowa w art. 12 ust. 1 pkt 3, funkcjonariusz jest obowiązany:
1)
wydawać osobie ujętej polecenia;2)
sprawdzić, czy osoba ujęta posiada broń lub inne niebezpieczne przedmioty mogące służyć do popełnienia przestępstwa lub wykroczenia albo stanowić dowody rzeczowe lub podlegać przepadkowi;3)
odebrać broń i przedmioty, o których mowa w pkt 2;4)
poinformować osobę o ujęciu i jego przyczynach oraz uprzedzić o obowiązku zastosowania się do wydanych poleceń.Art. 16. [Stosowanie środków przymusu bezpośredniego i używanie broni palnej przez funkcjonariuszy Straży Marszałkowskiej]
1.
Przy wykonywaniu zadań funkcjonariuszom Straży Marszałkowskiej przysługuje prawo użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1, 2, 4, 5, 7, 9, 11, 12 lit. a, pkt 13, 18 i 20 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. z 2023 r. poz. 202, 547, 1053 i 1088), w przypadkach, o których mowa w art. 11 pkt 1-6 i 8-14 tej ustawy.2.
W przypadkach, o których mowa w art. 45 pkt 1 lit. a-c i e, pkt 2, pkt 3 lit. a i pkt 4 lit. a oraz w art. 47 pkt 1, pkt 2 lit. a, pkt 3 i 5-7 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, funkcjonariusze Straży Marszałkowskiej mogą użyć broni palnej lub ją wykorzystać.3.
Użycie i wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego i broni palnej oraz dokumentowanie tego użycia i wykorzystania odbywa się na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej.Art. 17. [Użycie funkcjonariuszy Służby Ochrony Państwa lub funkcjonariuszy Policji do udzielenia pomocy Straży Marszałkowskiej]
1.
W przypadku zagrożenia realizacji zadań, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3, 4, 6 i 7, jeżeli siły Straży Marszałkowskiej są niewystarczające lub mogą okazać się niewystarczające do wykonania swoich zadań, do udzielenia pomocy Straży Marszałkowskiej, Prezes Rady Ministrów, na wniosek Szefa Kancelarii Sejmu, uzgodniony z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, może zarządzić użycie funkcjonariuszy Służby Ochrony Państwa lub funkcjonariuszy Policji.2.
Pomoc, o której mowa w ust. 1, może zostać udzielona przez funkcjonariuszy Służby Ochrony Państwa lub funkcjonariuszy Policji również w formie samodzielnych działań.3.
W przypadku, o którym mowa w ust. 1, funkcjonariuszom Służby Ochrony Państwa lub funkcjonariuszom Policji przysługują, w zakresie niezbędnym do wykonania ich zadań, wobec wszystkich osób uprawnienia funkcjonariuszy Straży Marszałkowskiej określone w art. 12 i art. 16.4.
Korzystanie z uprawnień, o których mowa w ust. 3, następuje na zasadach i w trybie określonych dla funkcjonariuszy Straży Marszałkowskiej.